Vücudunda koronavirüs taşıyan bir kimse hapşırdığında ya da öksürdüğünde, virüs dolu damlacıklar havaya saçılır. Bu damlacıkların solunması veya düştükleri yüzeylerden el yoluyla ağıza, buruna veya göze taşınması hastalık ihtimalini doğurur.
En güvenli yer olan evden çıkarak asansör, apartman boşluğu, market gibi ortak alanlarda zaman geçirmek, sohbet etmek, başkalarıyla yakın temasta bulunmak, hastalığın en önemli bulaşma nedenidir. Market alışverişleri sadece ihtiyaç doğduğunda yapılmalıdır. Alışveriş sırasında ve sonrasında bazı önerilere uyulması hastalık bulaşmasını en aza indirecektir.
Market alışverişinde nelere dikkat edilmeli?
Bu kritik günlerde öncelikle eve servis seçeneği tercih edilmelidir. Ortak alanlarda bulunulmadığı, başkalarıyla temas minimum olduğu için bulaşma riski daha düşüktür. Ev sakinleri, yaşlılar ve hastalar, poşetlerin kapıya bırakılmasını ve bir adım geride beklenmesini rica eden bir notu kapılarına asabilirler. Eve servis şansı olmayan kişiler ise alışverişe giderken şu önemli noktalara dikkat etmelidir:
- Asansör çağırma düğmesi, tırabzan, kapı kolu gibi birçok kişinin dokunduğu yerlere temastan mümkün olduğunca kaçınmak,
- Marketlerdeki alışveriş arabaları, pos makinası gibi cihazlar üzerinde mikrop olacağı için bunları mutlaka kolonyalı mendil veya dezenfektanla temizlemek,
- Kolonyalı mendil kullanmak veya dezenfekte etmek mümkün olmazsa elleri ağız, burun ve göze sürmemek,
- Diğer tüketiciler ve market çalışanları ile 2 metrelik mesafeyi koruma kuralına uymak,
- Öncelikle temassız ödeme seçeneklerini kullanmak.
Marketten gelen ürünler dezenfekte edilmeli mi?
Virüsün etkisinin ortadan kalkması için marketten alınan ürünler 3 saat kadar açık havada (balkon, pencere önü) bekletilmelidir. Plastik, cam, metal ambalajlı ürünler, açık havada bekletmek yerine 5 litre suya yarım çay bardağı çamaşır suyu ekleyerek hazırlayabileceğiniz bu dezenfektan karışım ile silinmelidir. Meyve, sebze gibi ambalajsız ürünler ise musluk suyuyla yıkanıp kurumaya bırakılmalıdır.
Alınan ürünlerin ambalajlarına dokunduktan sonra ellerin doğru şekilde yıkanması (her tarafına sabun gelecek şekilde ovuşturarak 20 saniye) ya da alkollü bir dezenfektanla (örneğin kolonya) temizlenmesi hastalık riskini en aza indirir. Koronavirüsün bulaşma yolu ağız, burun ve göz epitel dokusudur. Herhangi bir ürünün ambalajı üzerinde koronavirüs varsa, virüs elinize bulaşsa bile elinizden ağzınızın, burnunuzun ya da gözünüzün içindeki yumuşak dokuya ulaşamadığı sürece vücudunuza yayılamaz.
Paket servis yiyeceklerde risk var mı?
İçinde bulunduğumuz durumda birçok restoran hizmetini durdurmuş olsa da bir kısmı paket servisle evlere yiyecek göndermektedir. Bu restoranlar hijyen konusunda önlem alarak en düşük düzeyde risk içeren bir hizmet vermeye çalışmaktadır.
Koronavirüsün yiyecekler yoluyla bulaştığına dair henüz hiçbir kanıt yoktur. Ancak yine de bugünlerde soğuk, çiğ yiyecekler yerine sıcak, taze pişmiş ürünlerin sipariş edilmesi önerilmektedir.
Restoranda doğru şekilde pişirildiği sürece hazır yemek siparişi vermek ek bir risk oluşturmaz. Diğer yandan, mutfağında mikrodalga fırın olanların, siparişle gelen yemeği bir iki dakika ısıtması ek bir önlem olabilir.
Paket serviste ambalaj kaynaklı bulaşma riskini en aza indirmek için paket içerikleri temiz tabak ya da kaplara boşaltılmalı, restorandan gelen kaplar ve poşetler çöpe atılmalı, sonrasında eller doğru şekilde yıkanmalı veya dezenfekte edilmelidir.
Özetlemek gerekirse:
- Market alışverişini internet üzerinden yapın
- Alışverişe çıkmanız gerekirse ortak alanlarda ortak yüzeylere dokunmamaya çalışın
- Ortak yüzeylere dokunursanız elinizi ağız, burun veya gözünüze değdirmeyin
- Başkalarıyla aranızda 2 metre mesafeyi korumaya çalışın
- Marketten gelen ürünler açık havada bekletin ya da plastik, cam, metal ambalajları çamaşır sulu suyla silin, ambalajsız sebze meyveyi muslukta yıkayıp kurutun
- Marketten gelen poşet ve ambalajlara dokunduktan sonra ellerinizi yıkayın
- Paket servisle gelen yemeği temiz kaplara alarak poşet ve ambalajlarını atın, elinizi yıkayın
Unutmayın!
Virüs ancak solunum yolundaki epitel dokuyla buluştuğunda vücuda yayılabilir. Bu nedenle bulaşmanın iki temel yolu vardır:
- Koronavirüs taşıyan bir kimsenin konuşma, hapşırma veya öksürme ile havaya saçtığı damlacıkların solunması
- Üzerinde belirli yoğunlukta koronavirüs bulunan yüzeye dokunularak bunların elle ağız, burun ya da gözdeki yumuşak dokuya taşınması
Bu nedenle, virüsten korunmanın da iki temel yolu vardır:
- Başkaları 2 metre mesafenin korunması, ortak alanlarda uzun süre bulunulmaması
- Ellerin hiçbir şartta ağız, burun veya göze sürülmemesi, gerektiğinde doğru şekilde yıkanması (her yerine sabun gelecek şekilde ovuşturularak 20 saniye) ya da alkol içeren bir solüsyonla dezenfekte edilmesi
